گزارش تیمی از زلزله شناسان و مهندسان زلزله از مناطق زلزله زده حاکی است بیشتر خرابی ها در نواحی روستایی از نوع خرابی در ساختمان های بوم ساخت (خشتی و گلی و …) و بعضا بنایی بوده اما در شهر سرپل ذهاب، گستره خرابی های با تلفات انسانی قابل توجه، بیشتر مشتمل بر ساختمان های مهندسی ساز با ضعف های قابل توجه در طراحی و اجرا بوده است.

به گزارش خبرنگار دیده بان علم ایران، این تیم تحقیقاتی شامل دکتر مرتضی بسطامی، دکتر سید مجتبی موسوی، دکتر هومن معتمد و مهندس عرفان فیروزی از پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، دکتر ایمان عشایری از دانشگاه رازی کرمانشاه و دکتر آرش سیاری و دکتر جمیل بهرامی از دانشگاه کردستان، ضمن بازدید از شهرهای روانسر، جوانرود، تازه آباد، سرپل ذهاب،ازگله، اسلام آباد غرب، کرند، قصر شیرین به پیمایش میدانی روستاهای در مسیر حدفاصل شهرهای مزبور و همچنین روستاهای در محدوده رومرکز زلزله نظیر امام عباس، اسپر، ژاله کوسه، کانی رش، کانی خنجر، نیمه کاره کردی قاسمان و … پرداخته است.

زلزله شامگاه یکشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۶در ساعت ۲۱ و ۴۸ دقیقه (به وقت محلی) با بزرگای گشتاوری ۷.۳ در ۵ کیلومتری ازگله و ۴۳ کیلومتری شمال شهر سرپل ذهاب استان کرمانشاه رخ داد موجب خساراتی وسیع در نواحی روستایی و شهری کرمانشاه خصوصا شهر سرپل ذهاب شد.

این تیم شناسایی پس از بازدید از مناطق زلزله زده اعلام کرده اند: »اگر چه در محدوده رومرکز زلزله بعضا تلفات و خسارات سنگین در برخی نواحی روستایی مشاهده شده اما حجم تلفات و خسارات شهرها و روستاهای زلزله زده با نزدیک شدن به شهر سرپل ذهاب افزایش قابل ملاحظه ای داشته است به گونه ای که بیشترین تلفات و خسارات در شهر سرپل ذهاب مشاهده شد.

براساس ارزیابی این تیم، اگر چه در خصوص حجم قابل توجه خرابی ها و تلفات شهر سرپل ذهاب با توجه به آنکه گسلی با امتداد شمال شمال غرب – جنوب جنوب شرق و سازوکار معکوس با کمی مولفه امتداد لغز راستگرد مطابق با توزیع پسلرزه ها و مکانیزم گسلش – گسل دارای شیب کمی به سمت شمال شرق است- و مدلسازی های اولیه لغزش انجام شده مبنی بر حرکت لغزش از شمال غرب به سمت جنوب شرق، یعنی از محل کانون به سمت شهر سر پل ذهاب بنا به نظر متخصصان مربوطه در پژوهشگاه بین الملی زلزله شناسی و مهندسی زلزله (دکتر تاتار، دکتر حسامی و دکتر یمینی فرد) متصور است؛ اما این نکته بسیار حایز اهمیت است که در خرابی های مشاهده شده در محلات مختلف سرپل ذهاب بروز اثرات ساختگاهی ناشی از زلزله کاملا بارز بوده و تفاوت خرابی های در نواحی مختلف شهر را می توان به اثرات ساختگاهی خصوصا در نواحی پایین دست بلوار ساحلی شهر سرپل ذهاب و از جمله در محله ترابی در نزدیک مرکز شهر(چهار راه احمد ابن اسحاق) مرتبط دانست.

به عنوان نمونه در انتهای غربی شهر سر پل ذهاب به سمت قصر شیرین در حدفاصل پای دامنه کوه تا کناره رودخانه که اتفاقا دو مجموعه ساختمان های مسکن مهر که یکی در مجاورت پای دامنه کوه ساخته شده است و دیگر در مجاورت رودخانه ساخته شده است بروز اثرات ساختگاهی به سبب زمین لرزه کاملا محسوس است.

به گزارش دیده بان علم بنابر اعلام این تیم در مجاورت نواحی پای کوه حجم خرابی های به طور قابل ملاحظه ای کمتر از نواحی مجاور رودخانه است و با نزدیک شدن به رودخانه و افزایش ضخامت آبرفت بزرگنمایی امواج زمین لرزه و خرابی های متاثر از آن افزایش چشمگیری می یابد. همچنین در نواحی مجاورت رودخانه مواردی از جوشش ماسه ناشی از پدیده روانگرایی مشاهده شد.

محققان متذکر شده اند که اگرچه در نواحی مجاور کوه در محوری از کوه تا رودخانه در انتهای غربی شهر خرابی های با تلفات انسانی قابل توجه نیز بصورت موردی مشاهده می شود اما همچنانکه پیش از این توضیح داده شده است این موارد به سبب ساخت های مهندسی با ضعف های مفرط طراحی و اجرا بوده است و در محدوده مزبور بسیاری از ساختمان های بنایی و فرسوده با رعایت حداقل هایی در سلامت نسبی مانده اند.

در مناطق زلزله زده سنگ افت ها و زمین لغزش های بسیاری توسط تیم شناسایی مشاهده شد که بزرگترین زمین لغزش با ابعادی چند کیلومتری و جابجایی چند ده متری به خوبی از شهر سرپل ذهاب در ارتفاعات مجاور شهر دیده می شود. خوشبختانه این زمین لغزش بزرگ باعث بروز تلفات اسفناک نظیر زمین لغزش فتلک در زلزله رودبار نشده است اما باعث از بین رفتن چشمه های چندی از قبیل چشمه روستای مله کبود شد.

اگر چه در بازدید های میدانی تیم شناسایی گسیختگی های سطحی بسیاری مشاهده شد اما گسیختگی سطحی مرتبط با گسل- گسلش سطحی – مشاهده نشد که امیدوارند در آینده نزدیک با دریافت اطلاعات ماهواره ای و با نصب شبکه لرزه نگاری و بازدیدهای میدانی هندسه، ابعاد و سازکار گسل یا گسل های فعال در گستره زمین لرزه سرپل ذهاب تدقیق شود هر چند که بنا به نظر متخصصان زاگرس، نسبت دادن لرزه خیزی مشاهده ای در عمق به گسل های سطحی عملا کار دشواری است و احتمال بروز گسلش سطحی اندک می باشد.