برنامه
های آسمان پارس برای گذرسیاره عطارد از مقابل خورشید
با توجه به اهمیت پدیده گذر
سیاره عطارد از مقابل خورشید به سبب عدم تکرار ان تا چند دهه آینده و همچنین عدم
امکان مشاهده چنین پدیده هایی توسط مردم و نیاز به استفاده از ابزار خاص برای
تماشای این واقعه آسمانی وبگاه آسمان پارس در نظر دارد تا با استفاده از تجهیزات
رصدی و تصویر برداری این واقعه را برای عموم مردم و از طریق اینترنت و شبکه های
اجتماعی به نمایش بگذارد.
برنامه نمایش آنلاین
مراحل گذر سیاره عطارد از مقابل خورشید از طریق وبگاه های Skypix.org و
Parssky.com همچنین از طریق کانال
تلگرام آسمان پارس به نشانی @parssky_com و کانال تلگرام سایت عکاسی Skypix.org به نشانی skypix_org مشاهده
نمایید.
مسابقه عکاسی از گذر
سیاره عطارد از مقابل خورشید.
مسابقه عکاسی از گذر
سیاره عطارد از مقابل خورشید در دو بخش نمای نزدیک ( تلسکوپی) و بخش نمای باز و
هنری ( لنز و نماهای زمینی) برگزار میشود.
نمای نزدیک ( تلسکوپی)
در این بخش علاقمندان به
عکاسی از این پدید باید بهترین تصاویر را با فاکتورهایی نظیر فوکوس و شفافیت تصویر
- رنگ مناسب - بزرگنمایی مناسب - ایده هایی جهت نمایش مراحل مختلف گذر – تایم لپس
گذر و ... به کار گیرند.
بخش هنری ( نمای باز)
در این بخش شرکت کنندگان
میبایست این پدیده را با مناظر زمینی و موضوعاتی که میتوان با آن توجه بیینده را
جلب کرد تلفیق کنند. با توجه به ادامه داشتن گذر تا پس از غروب خورشید این بخش فقط
شامل عکاسی با ابزاری نظیر تلسکوپ و لنزهای تله مناسب همراه با فیلتر خورشید یا
فیلتر های کاهش نور و در مواردی در صورت نور مناسب بدون فیلتر و از مناظر افق و
خورشید خواهد بود.
این مسابقه با همکاری
وبگاه Skypix.org برگزار خواهد شد و کلیه شرکت کنندگان میباسیت
پس از عکاسی حداکثر 2 عکس یا فیلم در هر
بخش را پس از ثبت نام در این وبگاه در بخش کاربری ارسال نمایند. مهلت ارسال آثار تا روز 22
اردیبهشت ماه میباشد و برندگان روز 24 اردیبهشت ماه به مناسبت روز نجوم معرفی و
جوایز تعیین شده به انها تعلق میگیرد.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
گذر چیست
گذر در اصطلاح ستاره
شناسی ، هنگامی‌ست که جرم کوچکتری از مقابل قرص جرم بزرگتری در آسمان، گذر یا عبور
(Transit) می‌کند. بطوری که چند رصدگر
این پدیده را از نقاط مناسب بتوانند مشاهده کنند. در این مورد برای نمونه گذر سیارات
داخلی (عطارد و زهره) از روی زمین مقابل قرص خورشید دیده میشود. در اصطلاح دیگر نجومی،
وقتی یک جرم سماوی بعلت حرکت ظاهری کرهٔ آسمان از نصف‌النهار ناظر می‌گذرد، نیز گذر
گفته میشود. (گذر مقارنه‌ای سیاره و گذر
نصف‌النهاری)
گذرهای سیاره‌ای از مقابل
خورشید از پدیده‌های کم‌یاب آسمان‌اند که از دید ناظر زمینی تنها برای دو سیاره تیر
و ناهید (سیارات داخلی مدار زمین) رخ می‌دهند. گذرها پدیده‌هایی مثل خورشیدگرفتگی هستند،
با این تفاوت که در خورشیدگرفتگی کامل، ماه تمام قرص خورشید را می‌پوشاند و دیگر نوری
از خورشید به زمین نمی‌رسد، اما تیر و ناهید آن قدر از زمین دورند که هنگام گذر مثل
لکه گرد سیاهی بر قرص درخشان خورشید دیده می‌شوند. موقع گذر، زمین، سیاره و خورشید
بر یک خط قرار دارند (مقارنه). گذر تیر در هر قرن تا ۱۳ بار روی می‌دهد، اما گذر ناهید در بهترین شرایط هر قرن فقط ۲ بار تکرار میشود.
منجمان چینی اولین کسانی بودند
که توانستند پدیده گذر را رصد کنند. بنظر می‌رسد در دوره میانه،
فارابی، حکیم بزرگ ایرانی، نخستین دانشمندی باشد که احتمالاً در سال ۹۱۰ میلادی گذر زهره را رصد کرده‌است. از طرف دیگر به نظر می‌رسد دانشمندانی
همچون کندی، ابن بقا و ابن سینا نیز پدیده گذر زهره را به گونه‌ای پیش بینی و رصد کرده
باشند. اولین گزارش رصد گذر زهره توسط ابن سینا از گذر ۲۴ مه ۱۰۳۲ میلادی با اشاره مستقیم و مختصر خود او در کتاب شفا قابل توجه‌است: «من
زهره را مثل خالی بر صفحه خورشید دیده‌ام.»
در دوره‌های جدید نخستین بار
کپلر در سال ۱۶۲۷ توانست گذر ۷ نوامبر ۱۶۳۱ عطارد و برای یکماه بعد وقوع گذر زهره در ۶ دسامبر ۱۶۳۱ را پیش بینی کند.[۳] پس از درگذشت کپلر بر اساس پیش بینی های وی، اولین
بار اخترشناسی بنام پی‌یر گاسندی در سال ۱۶۳۱ در پاریس موفق به رصد گذر
عطارد و ثبت اولین رصد گذر یک سیاره شد. و گذر زهره در همانسال در اروپا چندان قابل
رصد نبود. اولین رصد گذر زهره بدنبال محاسبه اخترشناس جوان انگلیسی، جرمیا هوروکس و
توسط وی در ۴ دسامبر ۱۶۳۹ انجام شد..
در ایران برای رصد گذر زهره
در ۱۸۷۴ میلادی برابر با ۱۲۵۳ خورشیدی، به پیشنهاد «میرزا
عبدالغفار خان نجم الدوله اصفهانی» (معلم علوم ریاضی دارالفنون)، دو گروه از منجمان
آلمانی با تلسکوپ‌های خود برای رصد گذر زهره به ایران آمدند. یک گروه در طهران روی
بام کلاه فرنگی باغ سپه سالار زهره را رصد کردند که نجم الدوله که از منجمان و مهندسان
بسیار موفق زمان خود بود، از معدود کسانی است که در آن سال گذر زهره را (28 شوال سال
1291 قمری) رصد کرد. گروه دیگر هم به سرپرستی «گاستوفریچ» به اصفهان آمدند و در عمارت
باغ زرشک اصفهان به رصد گذر ناهید پرداختند. یادگار این گروه قطعات سنگی یابود سال
۱۸۷۴ است که اکنون در کلیسای وانک اصفهان نگهداری میشود.
در باره عطارد بیشتر بدانید
تیر یا عطارد کوچک‌ترین و
نزدیکترین سیاره به خورشید در منظومهٔ خورشیدی است. تلفط درست نام عربی آن
عُطارِد است اما در تداول عامه فارسی‌زبانان عَطارُد رایج‌تر است. سطح رو به
خورشیدِ سیارهٔ تیر، به‌دلیل نزدیکی به خورشید، بسیار داغ است. رویهٔ پشت به
خورشید تیر نیز بسیار سرد است.
سیارهٔ تیر ماه ندارد. تیر،
کوچک‌ترین سیارهٔ منظومهٔ خورشیدی است. تیر از نظر میدان جاذبه، قفل شده است، به
این معنا که حرکت وضعی آن در منظومهٔ خورشیدی بی‌همتاست. تیر، به ازای هر دو باری
که به دور خورشید می‌گردد، دقیقاً سه بار به دور خود می‌چرخد. به این ترتیب اگر
روی تیر زندگی کنیم، هر دو سال یک بار، یک شبانه‌روز را تجربه خواهیم کرد. با وجود
اندازهٔ کوچک، سیارهٔ تیر از میدان مغناطیسی نیرومندی برخوردار است.
تیر تندروترین سیارهٔ منظومه
خورشیدی است که با سرعتی حدود ۴۸ کیلومتر بر ثانیه، هر ۸۸ روز یک بار خورشید را
دور می‌زند. از این رو سیاره‌ای گریزپاست که دیدنش آسان نیست و به همین دلیل است
که شاید، ایرانیان باستان آنرا «تیر» نامیده و در یونان «مرکوری» یا «پیک خدایان»
لقبش داده بودند.
دهانه‌های برخوردی سیاره تیر
به نام نویسندگان و هنرمندان مشهور جهان نامیده شده‌اند که در میان آنها نام
شاعران مختلف فارسی‌زبان نیز دیده میشود ازجمله: دهانه فردوسی، دهانه نظامی،
دهانه رودکی، و دهانه نوایی. یکی از دشت‌های بزرگ عطارد به نام هامونه تیر نیز
نام فارسی این سیاره را بر خود دارد.
ویژگی‌ها
سیاره تیر یا عطارد با فاصلهٔ
۵۷ میلیون و ۹۲۴ هزار کیلومتری از خورشید، نزدیکترین سیاره منظومه خورشیدی به خورشید
است و کم‌ترین مسافتی که با زمین پیدا می‌کند، به ۸۰ میلیون کیلومتر می‌رسد. به خاطر
نزدیکی این سیاره به خورشید اگر در طرف رو به خورشید آن (بخشی که روز است) قرار بگیرید
به راحتی در دمای ۴۶۵درجه سانتیگراد پخته خواهید شد و به علت حرکتی وضعی آرامش اگر
در طرف شب آن قرار بگیرید آن قدر سرد خواهد شد که در دمای ۱۴۸- درجه سانتیگراد به راحتی
مرگ را بر اثر یخ بستن تجربه می‌کنید. گردش وضعی این سیاره، حدود دو ماه طول می‌کشد
و از این رو، گرم شدن آن در روز و سرد شدنش در شب دیرپاست.
حفره‌های کوچک ویا بزرگ بسیاری
در سطح سیارهٔ تیر دیده میشود که حکایت از برخورد شهاب‌سنگ‌های کوچک و بزرگ دارد البته
قطر برخی از دهانه‌ها به ده‌ها کیلومتر می‌رسد. برخی از این دهانه‌ها محل خروج مواد
مذاب است که امروزه با سنگهای مذاب پر شده‌اند و مانند کوه‌های آتشفشانی هستند. سطح
تیر بیشتر خاکستری‌رنگ است و به خاطر نوع دهانه‌های آتشفشانی و آبگیرها خیلی شبیه کره
ماه است. دانشمندان تصور می‌کردند که فعالیتهای آن مانند کره ماه‌است. اما اکنون می‌دانیم
که سیاره عطارد با کره ماه بسیار متفاوت است. تیر کوه و آتشفشان‌های بزرگ و عمده‌ای
ندارد و از نظر فعالیتهای زمین‌شناختی سیاره‌ای مرده به‌شمار می‌آید.
تیر از دسته سیاره‌های زمین‌سان
است. تیر همچون ناهید و ماه، حالت‌های گوناگونی از هلال تا قرص کامل را به خود میگیرد.
قرص کامل، چون در آن سوی خورشید است دیده نمی‌شود. اما اشکال هلال و نیمهٔ آن به هنگام
جلوه‌های شرقی و غربی، مشاهده می‌گردند. نیروی گرانش این سیاره کم و دارای جو ناچیزی
است که ۹۸٪ آن از هلیم و بقیه از هیدروژن، اکسیژن و سدیم ساخته شده‌است.بادهای خورشیدی
به شدت به عطارد می‌دمند و این می‌رساند که تقریباً هیچ هوایی در آن وجود ندارد.
این سیاره نیز، مانند سیاره زهره
بین زمین و خورشید قرار گرفته و به خاطر این ویژگی، حالاتی را که «گذر»،
«جلوه‌های شرقی و غربی» و...
نامیده می‌شوند، به وجود می‌آورد. عبور عطارد فقط یا در اردیبهشت ماه (ماه مه) و یا
آبان ماه (ماه نوامبر) روی می‌دهد؛ و علت ندرت این عبورها (که در هر قرن تا ۱۳بار روی
می‌دهند) به این علت است که زاویه میل مدار آن با مدار زمین (۷درجه) سبب میشود که
سیاره معمولاً یا از شمال و یا از جنوب خورشید بگذرد. اندازه‌گیری‌های دقیق عبورهای
عطارد نه فقط برای تعیین دقیق مدار عطارد بلکه برای محاسبه دوره تناوب حرکت وضعی زمین
نیز به کار می‌آید.
در سال ۱۹۷۴
میلادی، سفینهٔ مارینر ۱۰ آمریکا،
از نزدیکی سیارهٔ تیر گذشت و توانست ۶۴۸
عکس خوب، از حدود ۵۰٪ سطح سیاره، که در آن هنگام
در برابر خورشید واقع شده بود، گرفته و مخابره کند. عکس‌ها نشان می‌دهند که سطح تیر
نیز چون ماه، دارای کوه‌ها و نیز دره‌های فراوانی است که به نظر می‌آید به علت بمباران
مداوم صدهاهزار سنگ آسمانی صورت گرفته باشد. زمان این بمباران‌ها شاید بلافاصله پس
از پیدایش و تکوین دستگاه خورشیدی بوده‌است.
عکس‌هایی که فضاپیمای «مسنجر» ناسا از عطارد برداشته‌است شواهد
فعالیت «گسترده» آتشفشانی بر سطح این سیاره را آشکار می‌کند. در تیر، درهٔ بزرگی به
قطر تقریبی ۱٬۳۰۰ کیلومتر
وجود دارد که اطراف آن را کوه‌های به نسبت بلندی که ارتفاع برخی از آنها به یک و نیم
کیلومتر نیز می‌رسد، احاطه کرده‌اند. برخی از این گودی‌ها، شاید به علت جریان مواد
مذاب آتشفشانی قدیمی، صاف و تیز شیار شیار شده‌اند. ارتباط با مارینر ۱۰ در ۲۴ مارس
۱۹۷۵ قطع
شد. این سفینه اولین و تنها سفینه‌ای بوده‌است که تا امروز به مقصد تیر روانه شده‌است.
در بررسی‌هایی که در سال ۱۹۹۰م از روی زمین در مورد سیارهٔ
تیر به عمل آمد، دیده شد که دو ناحیه بر روی سطح این سیاره از نقاط دیگر بسیار داغ
ترند، علت آن را تأثیر توأم گردش‌های وضعی و انتقالی تیر در حفظ گرمای گرفته شده از
خورشید دانستند. زیرا مدت یک شبانه روز در تیر دو سوم مدت یک سال آن است. تیر بر خلاف
اندازهٔ کوچکی که دارد، بسیار سنگین است و از این جهت ستاره‌شناسان معتقدند، در زیر
پوستهٔ سنگی نازک این سیاره، هستهٔ مرکزی بزرگی از جنس آهن، وجود داشته باشد. ( برگرفته از دانشنامه ازاد ویکی پدیا )